Symphony of Science

Link: Symphonyofscience.com

Biotex

Biotex probeert het wel, maar het lukt 'm niet. Hij heeft een hagelwit vachtje, met hier en daar wat vlekjes; vandaar de naam Biotex.

Maar 's nachts heeft zijn libido niet zoveel last van z'n albedo. En vannacht was het raak. De wereld is één mereltjesweduwe rijker.

Survival of the fittest

De Evangelische Omroep heeft gebruik gemaakt van het belangrijkste principe van de evolutietheorie met het doel deze theorie te elimineren: survival of the fittest.

De EO besloot de volledige 10e aflevering van de BBC-documentaire The Life of Mammals te schrappen, omdat maker en presentator David Attenborough hierin evolutie behandelt. Ook verwijzingen naar evolutie in andere afleveringen en het benoemen van ouderdom van de aarde werden weggeknipt. Daarnaast verscheen een DVD van de serie, die in het origineel de ondertitel draagt The complete series, maar in de EO-versie EO-natuurdocumentaires. Nergens werd vermeld dat er was gerommeld met de oorspronkelijke inhoud.

De kunstgreep kwam aan het licht door Gerdien de Jong, hoofddocent evolutiebiologie aan de Universiteit van Utrecht. Volgens haar "een kwalijke zaak", volgens EO-directeur Henk Hagoort "een kwestie van eindredactie".

Eindredactie of censuur? Een kwestie van interpretatie. Een eindredacteur houdt rekening met de doelgroep, in het geval van de EO mensen die geloven dat het heelal, de aarde en het leven daarop in een midweekje is ontstaan. Maar door een serie aan te kopen die o.a. evolutie behandelt, wordt die doelgroep eventjes vergeten. Naderhand de serie bijsnijden zodat het nog een beetje lijkt op datgene wat de doelgroep graag hoort en ziet, heeft tot veel kritiek geleid. De EO had er beter aan gedaan een serie aan te kopen die bij voorbaat voor de doelgroep gemaakt was.

Op het EO forum zegt moderator Vlavia, op dit forum een van de weinige vurige voorstanders van het ideologisch aanpassen van informatie, dat "het NOS-journaal toch ook niet neutraal is". Met andere woorden, iedereen bezondigt zich aan het verminken van de waarheid, dus is het niet erg als wij dat ook doen, zeker niet als God daar blijer van wordt.

Alleen die scènes die passend waren voor het gedachtengoed van de EO overleefden de "eindredactie". Typisch een geval van survival of the fittest. De serie is geëvolueerd, zodat het past in zijn omgeving, namelijk de EO en haar kijkers.

Die ander

Of hoe nieuw inzicht in soorten tot paranoia kan leiden...

Pas sinds 2001 weten we dat er niet zoiets bestaat als "de Afrikaanse olifant". De bekende olifant met grote flaporen blijkt uit twee, misschien wel meer, onderling onverenigbare soorten te bestaan. De bos-olifant en de savanne-olifant lijken dan misschien wel op elkaar, maar zijn verschillende soorten die samen geen nakomelingen kunnen krijgen.

Deze zogenaamde "verborgen soorten" kunnen wel eens een veel voorkomend verschijnsel zijn, niet alleen bij de olifant maar ook bij andere soorten. Slecht nieuws voor de biologische diversiteit: populaties met genoeg individuen om te overleven zouden wel eens meerdere soorten kunnen bevatten waarvan de populaties wel te klein zijn waardoor uitsterving dreigt.

Rest de vraag of de mensheid ook verborgen soorten herbergt. Wordt ons zand in de ogen gestrooid door de uiterlijke verschillen van rassen, terwijl een veel fundamentelere scheidslijn, namelijk die tussen soorten, ons verdeelt? Waarom kunnen sommige echtparen nooit kinderen krijgen, terwijl zaad en eitjes in topconditie zijn?

Help! De humanoïden zijn onder ons!!!



Link: Cryptic animal species are homogeneously distributed among taxa and biogeographical regions - BioMed Central

Poezelige muizenissen

De parasiet Toxoplasma Gondii maakt muizen verliefd op katten. Waarom? Omdat het in de levenscyclus van de parasiet absoluut noodzakelijk is dat de muis wordt opgegeten door de kat. En inderdaad... het loopt slecht af met de verliefde muis.

De parasiet blijkt de hersens van de muis te beïnvloeden, waardoor deze de geur van kattenurine lekker gaat vinden, terwijl hij of zij daar normaal doodsbang voor is.

Uit hersenonderzoek blijkt nu dat de parasiet de hersenen met chirurgische precisie aantast. Het gebied amygdala in de hersenen van muizen, dat verantwoordelijk is voor geconditioneerde reflexen waaronder vluchtgedrag bij de geur van kattenurine, bleek bij geïnfecteerde muizen twee keer zoveel van de parasiet te bevatten dan andere delen van de hersenen.

Hoewel de parasiet een constructieve bijdrage levert aan een vreedzamere wereld, valt niet te verwachten dat de kat deze bijdrage zal beantwoorden met evenveel vredelievendheid.

Intelligent design (2)

Intelligent design is de nieuwe beweging die via wetenschappelijke methoden probeert te bewijzen dat niet evolutie maar een intelligente ontwerper het leven op aarde heeft gemaakt.
Aanhangers van de theorie proberen het scheppingsverhaal op deze manier weer op openbare Amerikaanse scholen onderwezen te krijgen, waar hij door scheiding van kerk en staat verdreven is. Een rechter in Pennsylvania oordeelde in december 2005 echter dat Intelligent Design niet op openbare scholen mag worden onderwezen vanwege het ontbreken van enige wetenschappelijke onderbouwing van deze hypothese.

I.D.'ers zeggen dat de evolutietheorie niet alles kan verklaren en dat daarom onderwezen moet worden dat I.D. tot de mogelijkheden behoort. Daarmee hebben ze gelijk. Maar behalve I.D., zijn er onbeperkte hoeveelheden andere theorieën die de evolutietheorie ook zouden kunnen aanvullen. I.D. kan daarom als elke andere theorie niet aangetoond worden door een negatief bewijs (dat de evolutietheorie tekort schiet), maar heeft een positief bewijs nodig, een concrete aanwijzing dat een bovennatuurlijke kracht voor variatie in soorten zorgt.

Het stokpaardje van I.D. is dat van de onherleidbare complexiteit. Veel organen in een levend wezen zijn zo complex, dat het niet voorstelbaar is dat die uit evolutie zijn ontstaan. Een metafoor dat gebruikt wordt is dat van een muizenval. Een muizenval bestaat uit een houten plateau, een hamer, een veer, een wig en een palletje (dat de hamer tegenhoudt). De muizenval kan niet werken zonder een van die onderdelen. Een geleidelijke ontwikkeling door willekeurige mutaties zou daarom niet mogelijk zijn.
De denkfout die hier gemaakt wordt is dat men ervan uitgaat dat de voorgaande stadia van de muizenval nutteloos zijn, omdat het geen muizenvangende constructie oplevert. Maar het houten plateau kan als presse-papier dienen. Doe er een klem bij en je hebt een clip voor een clipboard. De natuur blijkt inderdaad zo te werken, oude functies worden hergebruikt.

Een ander stokpaardje van I.D.: specifieke complexiteit, zoals naar voren gebracht door William Dembski. Iets moet wel ontworpen zijn als het zowel complex als specifiek (betekenisvol) is. Dembski definieert iets als complexe specifieke informatie als de kans dat het spontaan ontstaat kleiner is dan 1 op de 10¹⁵⁰.
Een indrukwekkend getal. Maar een slecht argument vóór I.D. Specifieke complexiteit blijkt wel spontaan te kunnen optreden. Het aantal combinatiemogelijkheden op aarde is al heel groot. Verder zijn er in dit universum meer planeten (zo'n 10¹⁸) . Tot slot is er een grote kans dat er een oneindige hoeveelheid universa bestaat. Je kunt pas spreken van significantie als je weet hoe groot de groep is waarbinnen het toeval optreedt. Maar de grootte van die groep is volledig onbekend.

Darwin stelde dat de vinken op de Galápagos-eilanden evolueerden. Uit DNA onderzoek is nu vast komen te staan dat de verschillende soorten vinken inderdaad uit elkaar zijn ontstaan. Door gene-mapping van alle levende wezens op aarde wordt verwantschap tussen soorten steeds duidelijker.

Is er dan sprake van een "gestuurde" evolutie? Maakt een of andere schepper gebruik van evolutie om de soorten te doen ontstaan en stuurt hij die evolutie bewust naar een bepaalde richting? Als dat zo is, waarom hebben er dan ooit miljoenen jaren dinosauriërs rondgelopen op aarde? Een goddelijke misstap?

Intelligent design verschijnt steeds daar, waar de wetenschap nog geen antwoord heeft. Zodra het antwoord gevonden is, verschuift het terrein van een schepper naar een andere plek. Een volledig ongeloofwaardige manier van wetenschap bedrijven. Sprookjesbossen bestaan zolang er witte plekken op de landkaart zijn.

God is ongeloofwaardig. En het leven is prachtig!

Link: volg de discussie verder op de Volkskrant Reageerbuis Blog!

Natuurmonumenten

Ik gaf vroeger veel geld uit aan goede doelen, als het maar iets met natuur te maken had. Ik heb het een beetje ingeperkt, maar volgens mij geef ik nog steeds geld aan het Wereld Natuur Fonds en Natuurmonumenten.

Het ledental van Natuurmonumenten gaat achteruit, terwijl het aantal leden van het Wereld Natuur Fonds stijgt. Marketing-experts wijten dit aan het succesvolle symbool van het Wereld Natuur Fonds, de knuffelpanda.

Ik verwacht daarom binnenkort een nieuw logo voor Natuurmonumenten. Ik heb een tip. Gebruik de das. Die lijkt erg op de panda, met zijn zwartwitte uiterlijk. Dat bespaart enorm op drukwerkkosten. Daarnaast: Natuurmonumenten. Eigen dieren eerst. Daarmee haak je meteen in op het moderne ultrarechtse sentiment in Nederland.

CO2 card

Cilly Dartell, presentatrice van Shownieuws, gaat in Dubai wonen maar blijft het programma twee weken per maand presenteren. Daarvoor vliegt ze steeds even over.

Ik las een stukje over de mogelijkheid om een CO2-card in te voeren. Voor alle transacties waarbij fossiele brandstoffen komen kijken, moet je deze kaart gebruiken, zoals bij het tanken bij een benzinestation en het kopen van een vliegticket. De kaart onthoudt hoeveel CO2 je al veroorzaakt hebt en als je quotum op is, dikke pech. Mensen mogen onderling CO2 quota met elkaar verhandelen. Het systeem zou daarmee een uitbreiding zijn op de bestaande CO2-quota handel tussen bedrijven.

Het lijkt mij een goed initiatief. De supergoedkope vliegtickets door marktwerking veroorzaakt is een zegen voor de mensheid in het algemeen en Cilly Dartell in het bijzonder, maar een doomscenario voor de planeet.

Link: The Guardian

Schaduw schepping

Op zoek naar buitenaards leven wordt een belangrijke planeet vergeten: Aarde zelf. Mocht leven vaker ontstaan in het heelal, dan is de kans aanwezig dat het leven op Aarde ook vaker dan één keer is ontstaan. Misschien bestaat er een schepping naast de schepping en leven er soorten op deze planeet die niet voortkomen uit dezelfde levensboom als waar wij, dieren, planten en schimmels uit zijn ontstaan.

Een manier om de jacht op deze buitenissige levensvormen, mochten ze bestaan, te openen is door DNA analyse. DNA is namelijk een woordenboek, met woorden die bestaan uit slechts vier letters: adenine, thymine, cytosine en guanine. Deze vier letters zijn willekeurig gekozen en vervangbaar. In een laboratorium kan adenine bijvoorbeeld vervangen worden door cytosine en cytosine door adenine, zonder dat de informatie in het DNA hierdoor verandert. Er moest tijdens het ontstaan van het leven een willekeurige keuze gemaakt worden en deze keuze ligt sindsdien opgeslagen in het DNA van alle levensvormen.

Mocht het leven op een ander tijdstip nog eens zijn ontstaan, dan ligt het voor de hand dat er op dat moment een ándere willekeurige keuze gemaakt werd en dit verschil in keuze moet zijn terug te vinden zijn in het DNA van levensvormen die daaruit zijn ontstaan.

Tot nu toe blijken alle levensvormen zich te houden aan de taalkeuze van destijds. One big happy family dus.

De waterlelie van Frederik van Eeden

Een mooi gedicht van Frederik van Eeden: De waterlelie. En zijn bekendste.

Wim de Bie schreef erover in zijn Bieslog:

Vanavond zag ik een eenzame waterlelie.
De waterlelie bloeide daar, veronderstelde ik, als eerbetoon aan de man die hem zo mooi heeft beschreven.

Ik fietste langs de Karnemelksesloot. Aan de overkant lag, een eeuw geleden, de kolonie Walden, het leefexperiment van schrijver Frederik van Eeden.

Op deze plek stapte hij op een laat-zomerse avond in een bootje, met vrouw en zoontjes, om nog een eindje te gaan roeien in de vallende avond.
Terug in zijn hut, schreef hij zijn bekendste gedicht:

De Waterlelie

Ik heb de witte water-lelie lief,
Daar die zo blank is en zo stil haar kroon
uitplooit in 't licht.

Rijzend uit donker-koele vijvergrond,
heeft zij het licht gevonden en ontsloot
toen blij het gouden hart.

Nu rust zij peinzend op het watervlak
en wenst niet meer...

De bloem werd Van Eedens 'handelsmerk', op al zijn boeken liet hij het embleem van de waterlelie drukken.
De meeste van zijn geschriften zijn vergeten.
Maar de waterlelie die ik vanavond zag, is Frederik van Eeden niet vergeten.

Anders ga je niet, uitgerekend op deze plek, zo mooi liggen peinzen op het watervlak.

Het gedicht stamt uit 1901. Vanavond las ik dat in de Nieuwe Gids van 1887, Van Eeden was toen redacteur, een redelijk vernietigende recensie verscheen over een gedicht, getiteld "De waterlelie". Dit gedicht lijkt genoeg op dat van Van Eeden, om te mogen concluderen dat hij zich erdoor heeft laten inspireren. Bizar, gezien de vernietigende recensie op het origineel. Wie die recensie schreef is niet bekend, maar Van Eeden zal er waarschijnlijk zijn fiat aan gegeven hebben. Het originele gedicht, van Elize Knuttel-Fabius, luidt:

Eenzaam op haar ranken stengel
Droomt een schoone witte lelie
In een'stillen waterplas
Aan haar voet het groen bekroosde,
Troebel, dichtbegroeid moeras.

Somtijds breekt het somber zwijgen
Van de nachtelijke stonden
't Rits'len van een vallend blad,
Hoort men langs den donkren oever
Schuiflen hagedis en pad.

Maar de witte waterlelie
Wiegelt droomend op haar stengel,
Blikkend naar den hemeltrans;
In haar kelk, den smetloos reinen,
Werpt de maan haar zilverglans.

Walking with dinosaurs

Vandaag waren Isis en ik in Naturalis, vergezeld door drie dolenthousiaste tienermeiden. We liepen langs en door de evolutie. Imponerende dinosauriërs keken op ons neer. Hun gewicht voelde als het gewicht van honderden miljoenen jaren ouderdom dat elk menselijk begrip te boven ging. Het leven zocht z'n weg in duizenden vormen, vachten, veren en schubben totdat een of andere ramp de ontstane levensboom tot aan de wortel terugsnoeide. Maar blijkbaar kent het leven geen grens aan z'n spontaniteit en begint 't het mooie spel steeds opnieuw. En nu liepen wij er. Die drie meiden waren het bewijs dat de flexibiliteit en creativiteit van het leven nog even sterk is als ooit. Even waren ze deel van de tentoonstelling, als pronkstuk.

En hoe futiel we ons ook voelden, omringd door die zee van tijd en brute zwaargewichten, toch hoopte ik stiekem dat het universum dit keer zuinig om zal springen met deze fantastische levensvorm die mens heet.