Ruimtereis vanuit je luie stoel

Today it was 40 years ago...

... maar Google is vergeten zijn logo aan te passen!

Daarom deze noodzakelijke correctie...

Link: reageerbuis/google



UPDATE: Gelukkig, dus toch!

Mars ijs

The Phoenix has landed... maar wanneer?

De Phoenix hoeft niet uit z'n as te herrijzen. Het ruimtevaartuig is netjes op de poolbodem van Mars geland. Een belangrijke dag in de historie van Mars. Maar welke dag was het eigenlijk?

25 mei 2008 natuurlijk. Maar dat bedoel ik niet. Welke dag was het op Mars?

Een jaar op Mars duurt langer dan een jaar op Aarde. De tijd loopt natuurlijk niet trager, maar Mars doet er langer over om zijn rondje rond de zon te voltooien en de tijdsduur van zo'n rondje is nu eenmaal de definitie van een jaar. Een marsjaar is ongeveer twee keer langer dan de onze, om precies te zijn 686 aardse dagen, 23 aardse uren en 18 aardse minuten. Een marsdag noemen we een sol en heeft ongeveer dezelfde lengte als bij ons: 24 aardse uren, 39 aardse minuten, and 35 aardse seconden.

In 1985 bedacht Thomas Gangale de Darische kalender (vernoemd naar zijn zoon) om tijdsindelingen op Mars mogelijk te maken.

Een marsjaar heeft daarin 24 maanden, elk kwartaal kent 6 maanden. Elke maand duurt 28 sols, behalve de laatste van het kwartaal, die duurt 27 sols - of ook 28 sols als het om een schrikkeljaar gaat. Een jaar is een schrikkeljaar als het oneven is of als het door 10 deelbaar is, tenzij het door 500 deelbaar is.

De grootste uitdaging in het opstellen van een Marskalender ligt in het bepalen van het begin van de Martiaanse jaartelling. Een messias is nog niet op Mars neergedaald om een jaartelling op gang te brengen. Bij gebrek daaraan nam Thomas Gangale als Marsgoeroes Johannes Kepler en Galileo Galilei, die in 1609 Mars wetenschappelijk omschreven.

En zo kunnen we nu de officiële Marsdatum vaststellen waarop Phoenix landde:

Sol Mercurii 4 Makara 213

Marsch

Mijn hang naar oubolligheid en mijn liefde voor astronomie hebben elkaar gevonden, nu Isis en ik elke avond een poging doen het radiohoorspel Sprong in het heelal, het Marsmysterie af te luisteren.

Het hoorspel werd in de jaren vijftig van de vorige eeuw in Nederland op de radio uitgezonden. Tegenwoordig staat het hoorspel op 20 cd's. Het hoorspel laat een expeditie horen die ondernomen wordt vanaf de maan naar Mars (iets wat de NASA op het punt staat te gaan doen), met een vloot van ruimtescheepjes die met elkaar via radio communiceren. Er is één onbetrouwbaar individu in het clubje, te weten Francis Whittaker (meteen al als zodanig in te schatten vanwege zijn heimelijke stemgeluid). De verwarring is compleet als bandopnamen als werkelijke radiosignalen geïnterpreteerd worden.

Luister naar een stukje Sprong in het heelal:


Verder dan dit zijn we nog niet, want we vallen steeds in slaap. Dus moeten we elke avond dezelfde cd opzetten, om 15 minuten later opnieuw in slaap te vallen. Zo duurt de reis naar Mars wel heel lang, en neemt het realistische proporties aan.

Voorlopig blijft het Marsmysterie nog een mysterie.

Het stipje

Kijk nog eens naar dat stipje. Enig idee wat dat is?

Het is HIER. Dat zijn wij.

En op dat stipje: iedereen waar je van houdt, iedereen die jij kent, iedereen waar je ooit van gehoord hebt, elk mens dat ooit WAS, leefde dáár zijn leven. De optelsom van ons geluk en lijden, de duizenden religies, ideologieën en economische doctrines, elke jager en verzamelaar, elke held en lafaard, elke stichter en vernietiger van beschavingen, elke koning en boer, elk verliefd stelletje, elke moeder en vader, elk hoopvol kind, uitvinder en ontdekkingsreiziger, elke leraar, elke corrupte politicus, elke superster, elke geboren leider, elke heilige en zondaar in de geschiedenis van onze soort leefde hier. Op een stofdeeltje, opgelost in een zonnestraal.

De Aarde is een ongelooflijk klein podium in een ongelooflijk uitgestrekte kosmische arena. Denk eens aan de rivieren van bloed, verspild door al die generalen en keizers zodat zij, glorieus triomferend, de tijdelijke meesters konden zijn van een gedeelte van dit stofje. Denk eens aan al die eindeloze wreedheden, veroorzaakt door de bewoners van het ene deel van dit stofje, berokkend aan de nauwelijks te onderscheiden bewoners van het andere deel van het stofje, hoe talrijk hun misverstanden, hoe sterk hun neiging om de ander te doden, hoe fanatiek hun haat.

Onze misvattingen, onze ingebeelde belangrijkheid, onze aanname dat we een bevoorrechte positie hebben in het universum, wordt uitgedaagd door dit zwakke lichtpuntje. Onze planeet is een eenzame stip in de grote uitdijende kosmische duisternis. In deze onvindbaarheid, in al deze uitgestrektheid, is er geen enkele aanwijzing dat er iets zal zijn dat ons zal redden van onszelf.

De Aarde is de enige wereld, voor zover bekend, dat leven bevat. Er is geen plek waar we heen kunnen, tenminste niet in de nabije toekomst. Bezoeken, ja. Ons vestigen, nog niet. Of je het nu leuk vindt of niet, op dit moment is de Aarde de plek waar het op aan komt.

Er wordt gezegd dat astronomie een nederig makende, karaktervormende ervaring is. Misschien is er geen betere demonstratie van de waanzin van menselijke hoogmoed dan deze op grote afstand gemaakte foto van onze wereld. Voor Carl Sagan onderstreepte de foto onze verantwoordelijkheid om vriendelijker met elkaar om te gaan, om deze zwakke, blauwe stip te behouden en zijn bestaan te vieren. Ons enige thuis dat we ooit zullen kennen.

Carl Sagan, de Amerikaanse astronoom die in 1996 stierf, kon ons bestaan als geen ander in kosmisch perspectief zetten. Al Gore refereerde aan Sagans woorden in zijn film An Inconvenient Truth. Als het besef van onze kwetsbaarheid doordringt, kunnen we gemotiveerd raken onze hebzucht opzij te zetten.

Misschien is het succes van Al Gores boodschap wel een teken aan de wand en sluimert er een nieuw elan in de geest van de mensen. Een allesbevattend perspectief, waartoe Carl Sagan de aanzet gaf, en dat de oplossing kan zijn voor onze bestaanscrisis.

Terwijl ik dit schrijf, hoor ik dat er zich ongelooflijke hoeveelheden gas en olie in de zeebodem van de Noordpool ophouden en dat we daar binnenkort bij kunnen omdat de Noordpool smelt! Wat zeur ik nog, kom op! Werk aan de winkel!

Links:
A pale blue dot - Carl Sagan 3 min 31 sec
A pale blue dot - Carl Sagan 40 min 02 sec
Trailer An inconvenient truth op Climatecrisis.net
Al Gore over An inconvenient truth - 3 min 44 sec

Kosmische wederopstanding

Bij de Amerikaanse ambassade in Engeland heeft een verwarde man politiek asiel aangevraagd. Hij sprak met een Russisch accent en stelde zich voor als Vladimir Komarov. Hij was sterk vermagerd en vertoonde tekenen van stralingsziekte.

Hij beweerde kosmonaut Komarov te zijn, de kosmonaut die volgens de autoriteiten in 1967 verongelukte doordat zijn ruimtecapsule, de Soyuz 1, te pletter sloeg op aarde. Een grove leugen, aldus Komarov.

De Sowjet-Unie bestond destijds nog en persberichten dienden altijd al met een korreltje zout genomen te worden. Maar er was geen reden om aan dat bericht te twijfelen, tot nu toe.

Komarov vertelde dat zijn capsule niet verongelukte, maar uit zijn baan rond de aarde raakte door een op hol geslagen navigatieraket. Aangezien er geen mogelijkheid was om terug te keren naar aarde was Komarov gedoemd om voor altijd de diepte van het heelal in te vliegen, een onplezierig vooruitzicht, zelfs als je ervoor betaald krijgt. Daarom besloot de Sowjet-Unie hem humaan te laten sterven, tenminste dit als zodanig aan het publiek voor te spiegelen. In werkelijkheid raakte Komarov waanzinnig en koelde hij langzaam maar zeker af omdat de brandstof van de verwarming aan boord op raakte.

Een diepgevroren kosmonaut op een onbestemde koers richting sterren. Het had slecht met hem kunnen aflopen, als niet zijn capsule in een langgerekte elliptische baan rond de zon terechtkwam. Dertig jaar na het noodlottige ongeluk scheerde de inmiddels diepgevroren capsule rakelings langs de zon waardoor de kosmonaut ontdooide uit zijn winterslaap die hem, en zijn jeugdige aanblik, al die tijd had geconserveerd. De zwaartekracht van Mercurius gaf zijn koers genoeg afwijking om weer richting aarde te raken, waar de afdaling in de atmosfeer dankzij eveneens perfect geconserveerde parachutes meer dan voorspoedig verliep.

De landing vond plaats in de Atlantische Oceaan waar een schip hem oppikte en aan land bracht. Omdat de man veronderstelde dat de Sowjet-Unie nog bestond, besloot hij politiek asiel aan te vragen.

Hoewel zijn naaste vrienden en familieleden inmiddels zijn overleden of door dementie aangetast en het niet meer kunnen vaststellen, moet het verhaal toch voor waar worden aangenomen. Niet alleen lijkt hij als twee druppels water op foto's van Komarov, net als Komarov blijkt hij de slechte gewoonte te hebben niet weg te willen gaan op feestjes, ook als er gestofzuigd wordt, destijds reden voor zijn vrienden hem een baan in de ruimtevaart te adviseren.

It's a big thing that's gonna fall

We krijgen de Andromeda-nevel op ons hoofd. Dat zijn honderd miljard sterren, zonnen, geformeerd in een spiraalstelsel. De Andromeda-nevel raast met 190 kilometer per seconde op ons af. De nevel is nu nog nauwelijks met het blote oog zichtbaar, maar dat wordt snel anders. Over niet al te lange tijd zal de spiraalnevel het grootste deel van de hemel in beslag nemen en 's nachts zal het even licht als overdag zijn. Al onze sterrenbeelden, de Grote Beer, Orion, worden uiteengereten en de hemel zoals we die kennen zal niet langer bestaan.

Wanneer? Over 2 miljard jaar. Dat lijkt ver weg, maar onze zon zal nog bestaan en de Aarde ook. Misschien bestaat de mens niet meer, en is het leven uitgestorven. Maar er is een kans dat we nog bestaan, in een andere, geëvolueerde vorm. We zullen getuige zijn van een ongelooflijke botsing van werelden, hoewel die botsing zich zo langzaam zal voltrekken, dat generaties voorbij gaan zonder merkbare voortgang.

Ontsnappen aan deze botsing lijkt onmogelijk, omdat dat verhuizen naar een ander sterrenstelsel zou betekenen. Die afstanden zijn zo groot (duizenden tot miljoenen lichtjaren) dat de verhuiskosten astronomisch hoog worden. Bovendien is een botsing tussen sterrenstelsels, hoewel spectaculair, redelijk onschadelijk, omdat een sterrenstelsel voornamelijk leeg is en een botsing evenveel wrijving oplevert als een botsing tussen twee geesten.

Bij de aanstaande botsing is er 3% kans dat de zon en daarmee de aarde wordt meegesleurd met de Andromeda-nevel, als een kosmische ontvoering. Na enige miljoenen jaren zien wij ons eigen melkwegstelsel als spiraalnevel aan de hemel. Na de eerste botsing valt de Andromeda-nevel opnieuw terug en versmelt dan permanent met ons stelsel. Honderden miljarden sterren en daarmee mogelijk vele honderden buitenaardse civilisaties komen langzaam tot rust. Hopelijk krijgen we leuke buren.

Morgen zijn we weer een dag dichter bij deze clash of civilisations!

P.S. De snelheid van Andromeda naar ons toe is goed bekend, veel minder weten we van de snelheid loodrecht daarop. Beweegt Andromeda bijvoorbeeld ook naar links of naar rechts? De resulterende richting waarin Andromeda beweegt is belangrijk om te weten of er echt een botsing zal komen of dat het toch nog een narrow escape wordt. In 2011 wordt de satelliet Gaia gelanceerd die het voor ons zal uitrekenen.

Links:
animatie
Galactic merger to 'evict' Sun and Earth (New Scientist)

Al Gorea

Je hoort maar weinig mensen zeggen dat het zo'n lekker weer is. Het warme weer heeft een kille kant gekregen, door het doom-scenario dat Al Gore ons voorschotelde.

Afgelopen woensdag bereikte ons het bericht dat er een aarde-achtige planeet is gevonden, in het sterrenbeeld Weegschaal, niet verder dan zo'n 20 lichtjaar van ons verwijderd. Dat is zowat om de hoek!

Met de huidige technieken is het al bijna mogelijk deze planeet te bereiken in 30 jaar tijd, waarbij voor de reiziger zelf de tijd nog veel korter duurt. Versnellen tot de lichtsnelheid zal ongeveer een jaar in beslag nemen, daarna vertraagt de tijd dermate ("algore-ritmisch"), dat zeer grote afstanden bijna ongemerkt overbrugd kunnen worden. Je bent er voor je het weet.

De planeet heeft een aangename temperatuur en waarschijnlijk een atmosfeer en mogelijk water. Stel je eens voor: a brandnew world!

Nu Al Gore ons duidelijk heeft gemaakt dat het ons hier te heet onder de voeten wordt, doemt het nieuwe Eldorado dus alweer op: Al Gorea.

Well, I dreamed I saw the silver
Space ships flying
In the yellow haze of the sun,
There were children crying
And colors flying
All around the chosen ones.
All in a dream, all in a dream
The loading had begun.
They were flying mother nature's
Silver seed to a new home in the sun.
Flying mother nature's
Silver seed to a new home...

De ontginning van Mars is begonnen

De prijs van gravel, gemalen baksteen, dat veel gebruikt wordt op tennisbanen, rijst de pan uit. Een Amerikaanse multimiljardair heeft een oplossing bedacht. Een ruimtevloot, door hem gefinancierd, zal richting Mars worden gestuurd om de rode planeet te ontginnen. De kostbare rode grond zal worden afgegraven en getransporteerd naar de Aarde. Na een eenvoudige sterilisatieprocedure om eventuele Mars-microben te doden, zal de rode Marsgrond de tennisbanen waar ook ter wereld opluisteren.

Wimbledon heeft al interesse getoond om de eerste te zijn die op Marsbodem balletjes slaat.

Mas van Poelje

Hier een oude Talkradio uitzending, met Willem de Ridder, in gesprek met Mas van Poelje, die beweert dat alle oude sagen, sprookjes en pseudo-historische verhalen zoals dat van Jezus, te herleiden zijn tot ufo's en Waren de Goden Kosmonauten-achtige omstandigheden.

Look! It's a giant...

In Austin Powers vliegt Dr. Evil in zijn ruimteschip over Amerika. Het ding lijkt nogal op een...

Colonel: What is it, son?
Radar Operator: I don't know, sir, but it looks like a giant--
Jet Pilot: Dick! Dick, take a look out of starboard.
Co-Pilot: Oh my God, it looks like a huge--
Bird-Watching Woman: Pecker!
Bird-Watching Man: [raising binoculars] Where?
Bird-Watching Woman: Over there. What sort of bird is that? Oh goodness, it's not a bird, it's--
Army Sergeant: Privates! We have reports of an Unidentified Flying Object. It has a long, smooth shaft, complete with--
Baseball Umpire: Two balls! [looking up from game] What is that? It looks just like an enormous--
Colonel: Johnson!
Radar Operator: Yes, sir?
Colonel: Get on the horn to British Intelligence and let them know about this.

Op een mooie zomermiddag in juli 1983 reed ik op de fiets door de duinen in de buurt van Noordwijk, omdat bekend gemaakt was dat daar de Space Shuttle, op de rug van een Boeing bevestigd, een paar rondjes zou vliegen. Ruimtevaart fascineerde me en de Space Shuttle was toen nog een vreemd apparaat waarvan ik niet kon geloven dat zoiets veilig de ruimte in geschoten kon worden. Later zou blijken hoe terecht dat voorgevoel zou zijn... Toen kwam de Boeing voorbij met op z'n rug dat mismaakte vliegtuigje met korte vleugeltjes. Ik leek wel de enige die het opmerkte. Ik zag mensen om me heen niet opkijken.

Wie wel zal hebben opgekeken is Heidi Graf, voorlichtster van ruimteonderzoekcentrum Estec in Noordwijk. Want de hele show blijkt voor haar te zijn opgevoerd, als een liefdesverklaring.
Dat bleek vrijdag tijdens het afscheidsfeestje van Graf, die met pensioen gaat. Graf had generaal James Abrahamson in het voorjaar van 1983 ontmoet tijdens de luchtvaartshow Le Bourget bij Parijs. Daar had zij hem uitgedaagd de shuttle, die daar tentoongesteld stond, over Noordwijk te laten vliegen.

'Hij zei dat hij zo'n Big Shot was', aldus Graf. 'Dat moest hij dan maar laten zien.'

Ik heb dus op die mooie zomermiddag naar een gigantische penis staan kijken. Dat we dat nu pas weten, komt door Heidi, die al die tijd heeft gezwegen als het graf.

De toekomst van de ruimtevaart hangt aan een nano draadje

Keer op keer lijken sprookjes de toekomst te vertellen, vermomd in raadselachtige verhalen. Het sprookje "Jan en de bonestaak" vertelt over een jongen die in een bonestaak klimt om er boven een luchtkasteel aan te treffen. In de niet al te verre toekomst zal zoiets werkelijkheid worden.

Er is wel eens geopperd om een satelliet die om de aarde draait met de aarde te verbinden door een draad. De satelliet moet stilhangen boven de aarde, in een zogenaamde geostationaire baan boven de evenaar. Via die draad kan een lift nieuwe satellieten de ruimte in sturen of kunnen astronauten het internationale ruimtestation bereiken.

Leuk in theorie, maar de lengte van zo'n draad is zo groot dat die zal bezwijken onder zijn eigen gewicht. Maar met de komst van nanotechnologie wordt het mogelijk nieuwe materialen te ontwikkelen, waaronder uiterst sterke, zeer lichte draden. Daarmee wordt zo'n ruimtedraad een mogelijk alternatief voor de huidige, zeer dure, ruimtevluchten van space shuttle en raketten. Materiaal de ruimte inbrengen kan dan voor een fractie van de huidige kosten, waarmee ruimtestations en maanbases maken bijna een koud kunstje wordt.

Ik vraag me wel af wie zo'n draad, met een lengte van bijna 36.000 kilometer, gaat opruimen, mocht die toch een keertje breken...

Silver seeds

Het heelal dijt uit. De uitdijing blijkt zelfs steeds sneller te gaan. De miljarden sterrenstelsels die we om ons heen zien, vliegen met toenemende snelheid van ons vandaan.

Dat betekent dat over een behoorlijk aantal miljarden jaren van nu die sterrenstelsels uit het oog verdwenen zullen zijn. Zelfs de krachtigste telescoop zal ze dan niet meer kunnen waarnemen. Alleen de sterrenstelsels die vanwege de zwaartekracht bij ons in de buurt blijven, zo'n 32 in getal, zijn dan nog zichtbaar. Dat betekent dat een beschaving die dan ontstaat op een of andere planeet, de indruk zal hebben dat het universum slechts uit die 32 sterrenstelsels bestaat. Geen enkele waarneming zal hun meer kunnen vertellen hoe het heelal is ontstaan, namelijk door een oerknal. Wij hebben dus kennis, die in de verre toekomst erg waardevol zal zijn voor toekomstige beschavingen op andere planeten.

Deze kennis zouden we kunnen overdragen. We kunnen honderden of duizenden 'kenniszaadjes' de ruimte in sturen, ruimtevaarttuigjes met aan boord een beschrijving van het ontstaan van het heelal. Deze zaadjes zullen gaan zwerven door ons melkwegstelsel of gestuurd worden naar de ons omringende sterrenstelsels. Ze kunnen worden opgepikt door een beschaving in de verre toekomst op een verre planeet, waarmee hun onwetendheid kan worden aangevuld met onze kennis.

Rest de vraag: vliegen er op dit moment misschien kenniszaadjes rond van vorige beschavingen, die ons willen vertellen hoe het heelal er vroeger uitzag? Misschien is onze theorie van de oerknal wel een illusie, gebaseerd op waarnemingen van vandaag, terwijl het heelal er voor onze tijd heel anders uitzag.

Space shuttle

De lancering van de Space Shuttle gaat toch door vanavond. Het shuttleprogramma was een jaar stilgelegd, vanwege problemen met het hitteschild. In 2003 was Space Shuttle Columbia verongelukt vanwege het hittewerende schild. Vorig jaar moest er een ruimtewandeling aan te pas komen om het hitteschild, zwevend boven de aarde, te repareren.

De Nasa geeft toe dat ze geen hitteschild kunnen maken die niet tijdens de lancering gedeeltelijk zal loslaten. "Het schuim zal er vanaf blijven komen", aldus John Chapman, leider van het team dat de tank heeft verbeterd.

Nu is er een scheur van 13 cm ontdekt in het hitteschild. Maar de scheur zou niet ernstig genoeg zijn om de lancering uit te stellen.

Ruimtemissies, ook die met normale raketten, hebben een kans van 1 op 70 dat het mis gaat, zo blijkt uit de praktijk. De twee ongelukken van de Space Shuttle passen precies in deze statistiek.

Het zijn toch helden, die astronauten.

Update: de lancering is geslaagd. Nu de landing nog afwachten.

Klik hier voor live beelden van de lancering.