maandag, juni 05, 2006

Alles is er

Licht kan zowel een golf als een deeltje zijn. Licht kan zich uitdoven, net als twee golven dat kunnen (als de ene golf golft en de andere golf 'dalt', blijft er netto niets over). Om dat aan te tonen maakten ze ooit twee dunne spleten vlak naast elkaar. Daar doorheen liet men licht vallen, afkomstig van één bron. De spleten waren zo dun dat het licht er maar net doorheen kon en daarna alle kanten op ging. De twee spleten werden daardoor dus elk een nieuwe bron. Even verderop had men een fotografische plaat neergezet. Na het ontwikkelen van die plaat ontdekte men dat er geen twee lichtplekken ontstaan waren, zoals je zou verwachten met twee spleten waardoorheen licht valt, maar allemaal lichte en donkere banen. Dat is wel te verklaren als je aanneemt dat licht kan golven. Licht uit de ene spleet golfde net toen het op de plaat terechtkwam, licht uit de andere spleet 'dalde' net, de golf en het dal doven zich uit en daar ontstond een donkere baan. Op andere plekken werkte de twee lichtstralen bijvoorbeeld samen en daar werd het licht. Tot zover allemaal te verklaren.

Maar nu ging men de lichtbron zo dimmen, dat er niet meer dan één lichtdeeltje per minuut uit de bron vandaan kwam. Het lichtdeeltje zou dus door de ene of door de andere spleet gaan en op de fotografische plaat botsen. Omdat er geen ander lichtdeeltje aanwezig was om 'm uit te doven of te versterken, verwachtte men dat er dus geen lichte of donkere banen zouden ontstaan. De plaat werd ontwikkeld en er werden tóch lichte en donkere banen vastgesteld. Blijkbaar had iets toch het lichtdeeltje gedoofd en versterkt.

De kwantumfysica verklaart dit door te zeggen dat licht een golfverschijnsel is en pas wanneer het op de gevoelige plaat botst zich gedraagt als een lichtdeeltje. Het lichtdeeltje is dus tegelijkertijd als golf door beide spleten gegaan en kwam zichzelf tegen op de plaat waar het doofde of flitste.

Een andere theorie is die van het multiversum. De theorie zegt dat het universum zich splitst in twee andere universa bij elke beslissing. Koop ik een plasmascherm voor het WK of wacht ik nog even? Je besluit nog even te wachten. Niks om trots op te zijn, want in een ander universum heb je dat plasmascherm tóch gekocht. Niet alleen bij menselijke beslissingen splitst het universum zich, bij elke molecuultrilling of atoombeweging gebeurt dat ook. Het levert dus elke seconde ontelbare nieuwe universa op.

Het klinkt erg vergezocht en toch wordt door theoretisch natuurkundigen serieus rekening met deze mogelijkheid gehouden, het is een van de belangrijkste verklaringen voor allerlei kwantumeffecten. In het ene universum gaat het lichtdeeltje door de ene spleet, in het andere universum door de andere spleet. De twee doven elkaar uit of versterken elkaar, omdat de twee universa nog enigszins interactie met elkaar hebben.

Het multiversum verklaart bijvoorbeeld ook waarom ons universum zo ideaal is voor het ontstaan van leven. Allerlei variabelen, bijvoorbeeld de lichtsnelheid, de zwaartekracht, de elektromagnetische kracht, hadden net zo goed iets groter of kleiner geweest kunnen zijn. Een grotere zwaartekracht had er bijvoorbeeld voor gezorgd dat de zon zwaarder zou zijn geweest en veel sneller zou zijn opgebrand, te snel om leven te laten ontstaan op aarde. Op de een of andere manier zijn alle variabelen in het universum zo afgesteld, dat het erg gunstig is voor het ontstaan van leven. Daar kun je het werk van god in zien, maar je kunt ook stellen dat er heel veel verschillende universa zijn, elk met hun eigen variabelen. Sommige universa storten direct na de big bang in elkaar, andere universa dijen uit maar vormen nooit sterren, enzovoort. Alle mogelijke universa ontstaan en in degene die gunstig zijn voor leven, ontwikkelt zich dan ook leven. Leven dat zich verbaast over zijn omgeving en er het werk van een maker in ziet.

Wikipedia over Multiversum
Kennislink
Multiversum gedicht